Gỗ Mán Đỉa Là Gỗ Gì? Đặc Điểm, Phân Loại Và Giá Trị Thực Tế Ít Người Biết

Trong vài năm gần đây, cái tên gỗ mán đỉa bắt đầu xuất hiện nhiều trên thị trường lâm sản, đặc biệt khi có thông tin thương lái nước ngoài thu mua với giá cao. Điều này khiến không ít người đặt câu hỏi: gỗ mán đỉa là gỗ gì, có thật sự quý hay chỉ là hiện tượng nhất thời?

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của loại gỗ này một cách đầy đủ và khách quan, từ đặc điểm sinh học, phân loại nhóm gỗ cho đến giá trị sử dụng thực tế.

1. Gỗ mán đỉa là gỗ gì?

Gỗ mán đỉa là tên gọi dân gian của một loài cây rừng tự nhiên, còn được biết đến với các tên khác như giác, khét, mán đỉa trâu.

• Tên khoa học: Archidendron clypearia (Jack) I. C. Nielsen
  
• Họ thực vật: Họ Đậu (Fabaceae)
  

Đây là loài cây bản địa phân bố rộng ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

2. Đặc điểm hình thái của cây mán đỉa

Thân cây

Cây mán đỉa trưởng thành cao khoảng 15–20m, thân thẳng, vỏ màu nâu nhạt, tương đối nhẵn. Thân cây có rãnh dọc và phân cành sớm, tạo tán rộng.

Lá

Lá kép lông chim hai lần, mỗi lá mang nhiều cuống bậc hai. Trên mỗi cuống có từ 3–8 đôi lá chét hình gần chữ nhật lệch. Mặt dưới lá phủ lớp lông mịn màu nâu vàng, phiến lá dày, xanh đậm và bóng.

Hoa và quả

Hoa mọc thành chùm ở đầu cành, kích thước nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, có nhiều nhị.
Quả dạng xoắn, rộng khoảng 1–2cm, vỏ ngoài màu cam, mặt trong màu đỏ, mỗi quả chứa từ 5–10 hạt.

Mùa hoa thường rơi vào tháng 3–4, mùa quả từ tháng 6–8.

3. Sự phân bố của cây mán đỉa

Cây mán đỉa phân bố tại Ấn Độ, Nam Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam.
Ở Việt Nam, cây xuất hiện từ miền Bắc đến miền Nam, thường gặp trong rừng thường xanh, rừng thứ sinh và rừng hỗn giao, trên đất ẩm hơi chua, ở độ cao từ vùng thấp đến khoảng 1.700m.

Loài cây này sinh trưởng nhanh, ưa sáng và có khả năng tái sinh bằng hạt khá tốt.

4. Gỗ mán đỉa thuộc nhóm mấy?

Theo bảng phân loại nhóm gỗ tại Việt Nam, gỗ mán đỉa thuộc nhóm VIII.

Đặc trưng của nhóm gỗ này là:

• Trọng lượng nhẹ
  
• Độ bền và khả năng chịu lực ở mức trung bình
  
• Dễ gia công nhưng dễ bị mối mọt và cong vênh nếu không xử lý kỹ
  

5. Đặc điểm và tính chất của gỗ mán đỉa

Gỗ mán đỉa có màu vàng nâu nhạt hoặc hồng nhạt, dác gỗ trắng, lõi nâu. Thớ gỗ thẳng, mịn, kết cấu đồng đều. Gỗ nhẹ, dễ cưa xẻ, bào và đục.

Tuy nhiên, nhược điểm của loại gỗ này là độ bền không cao, khả năng kháng mối mọt kém nếu không được tẩm sấy đúng kỹ thuật. Gỗ không phù hợp cho các hạng mục chịu lực lớn hoặc sử dụng lâu dài ngoài trời.

6. Gỗ mán đỉa có tốt không?

Xét trên phương diện sử dụng thực tế, gỗ mán đỉa được đánh giá là loại gỗ phổ thông, phù hợp với các nhu cầu dân dụng cơ bản và có giá thành hợp lý.

Loại gỗ này không thuộc nhóm gỗ quý, cũng không phù hợp cho các công trình yêu cầu độ bền cao hoặc giá trị thẩm mỹ lâu dài.

7. Công dụng của gỗ mán đỉa

Trong đời sống, gỗ mán đỉa thường được sử dụng để:

• Sản xuất đồ nội thất phổ thông như bàn, ghế, tủ, giường, kệ
  
• Làm cửa gỗ, ván sàn trong nhà
  
• Dùng trong xây dựng cho các hạng mục phụ trợ như ván khuôn, trụ mỏ, khung đỡ không chịu tải lớn
  
• Chế tác đồ thủ công mỹ nghệ và sản phẩm trang trí nhỏ
  
• Làm nguyên liệu cho gỗ ghép thanh, ván ép trong công nghiệp gỗ
  

8. Giá trị y học dân gian của cây mán đỉa

Ngoài giá trị về gỗ, lá cây mán đỉa còn được sử dụng trong y học dân gian:

• Nấu nước tắm trị ghẻ và một số bệnh ngoài da
  
• Ở Lào, lá phơi khô tán bột dùng để điều trị vết thương
  
• Tại Ấn Độ, lá được dùng hỗ trợ điều trị ho, phù, đau chân và một số bệnh ngoài da
  

Cần lưu ý rằng lá mán đỉa có độc đối với gia súc và không nên sử dụng tùy tiện.

9. Gỗ mán đỉa có thực sự đắt giá?

Gần đây xuất hiện thông tin thương lái nước ngoài thu mua gỗ mán đỉa với giá cao, thậm chí tính theo kilogram. Tuy nhiên, mức giá này phụ thuộc rất lớn vào màu sắc gỗ, hàm lượng tinh dầu và mục đích thu mua.

Không phải tất cả gỗ mán đỉa đều có giá trị cao như lời đồn, vì vậy người dân và người kinh doanh cần tìm hiểu kỹ trước khi khai thác hoặc mua bán.

10. Kết luận

Gỗ mán đỉa không phải là gỗ quý hiếm nhưng có giá trị sử dụng thực tế trong đời sống nhờ đặc tính nhẹ, dễ gia công và chi phí hợp lý. Việc hiểu đúng về loại gỗ này sẽ giúp người tiêu dùng và người sản xuất lựa chọn, sử dụng và kinh doanh một cách hiệu quả, tránh chạy theo thông tin thiếu kiểm chứng.

Đồng Hải Food chuyên thực thực phẩm hải sản trên website và sản phẩm liên kết Shopee.

Nếu bạn đang tìm món ngon nhanh – tiện – giá hợp lý, hoặc các sản phẩm liên quan có thể ủng hộ Shop nhé!

Một cú click nhỏ của bạn… là động lực lớn Shop tiếp tục cố gắng.

Cảm ơn bạn nhiều!