Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn – Nét văn hóa độc đáo của người dân biển Hải Phòng

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng bậc nhất miền Bắc, gắn liền với đời sống tâm linh và tín ngưỡng biển cả của ngư dân Hải Phòng. Được tổ chức thường niên vào ngày mùng 9 tháng 8 âm lịch, lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh cầu mong mưa thuận gió hòa, mà còn là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được công nhận vào năm 2020.

Nguồn gốc và truyền thuyết về lễ hội chọi trâu Đồ Sơn

Cho đến nay, chưa có tài liệu nào xác định chính xác thời điểm hình thành lễ hội chọi trâu Đồ Sơn. Tuy nhiên, nhiều truyền thuyết và câu chuyện dân gian vẫn được lưu truyền qua nhiều thế hệ:

• Truyền thuyết về Thủy Thần: Tương truyền, ở vùng chân núi Đồ Sơn có đền thờ Thủy Thần. Người dân tin rằng việc tổ chức chọi trâu là để dâng tế thần biển, cầu cho sóng yên, cá đầy ghe, dân chài được che chở.
  
• Truyền thuyết về Bà Đế: Một cô gái tên Đế, vì mang thai với vua Thủy Tề, bị dân làng phạt vạ rồi dìm xuống biển. Oan khuất, cô hóa thần linh thiêng, phù hộ cho ngư dân. Từ đó, những con trâu thắng cuộc trong lễ hội được mang ra biển để tế bà, thể hiện sự tôn kính.
  
• Liên quan đến Quận He Nguyễn Hữu Cầu: Trong giai đoạn thế kỷ XVIII, vị thủ lĩnh nông dân này từng mổ trâu khao quân sau mỗi trận thắng. Cảnh tượng trâu chọi nhau trong trại quân đã trở thành phong tục, được nhân dân Đồ Sơn duy trì thành lễ hội.
  

Ý nghĩa của lễ hội chọi trâu Đồ Sơn

Khác với nhiều lễ hội khác trong văn hóa Việt Nam, chọi trâu Đồ Sơn vừa mang yếu tố nông nghiệp, vừa phản ánh bản sắc ngư dân miền biển. Người dân tin rằng, “ông trâu” là vật hiến sinh để kết nối với thần linh, cầu mong “nhân khang vật thịnh, sóng yên biển lặng”. Câu ca cổ của người Hải Phòng vẫn còn vang vọng đến nay:

“Dù ai buôn đâu bán đâu
Mùng chín tháng tám chọi trâu thì về.”

Ngoài ý nghĩa tâm linh, lễ hội còn khẳng định tinh thần đoàn kết cộng đồng, nơi mọi làng xã cùng tham gia, không phân biệt “thánh làng nào, làng ấy thờ”.

Công tác chuẩn bị cho lễ hội

Lựa chọn và huấn luyện trâu

Trâu tham gia lễ hội phải là trâu đực khỏe mạnh, dáng chắc nịch, sừng vững chãi, mắt sáng và gan lỳ. Người nuôi thường bỏ ra cả năm trời chăm sóc, thậm chí đi xa hàng trăm cây số để tìm mua được con trâu ưng ý. Đây không chỉ là cuộc thi đấu sức mạnh, mà còn là sự dồn tâm huyết, niềm tự hào của mỗi làng.

Đấu trường

Đấu trường thường là bãi đất rộng, có hào nước bao quanh. Trâu được đặt trong “xào xá” trước khi ra thi đấu. Xung quanh là khán đài chật kín người dân và du khách, tạo nên bầu không khí náo nhiệt.

Diễn biến lễ hội chọi trâu Đồ Sơn

Lễ hội được chia thành hai phần: phần lễ và phần hội.

• Phần lễ: Từ đầu tháng 8 âm lịch, các làng đã làm lễ tế thần Điểm Tước, rước nước, dâng hương tại đình làng. Ngày 9/8, từ tờ mờ sáng, nghi lễ rước “ông trâu” ra đấu trường diễn ra trang nghiêm nhưng rực rỡ sắc màu. Trâu được phủ vải đỏ, sừng quấn lụa điều, đi kèm với tiếng trống, chiêng, phường bát âm và múa cờ.
  
• Phần hội: Khi hiệu lệnh nổi lên, trâu được thả tự do để so tài. Tiếng hò reo cổ vũ dậy sóng khắp khán đài, tạo nên bầu không khí sôi động. Trâu thắng cuộc được rước về đình làm lễ hiến tế. Máu và lông trâu được đem ra biển làm lễ “mao huyết”, phần thịt chia cho dân làm “lộc thần”.
  

Lễ hội kéo dài đến ngày 16/8 âm lịch với nghi thức “tống thần”, chính thức khép lại mùa hội.

Giá trị văn hóa đặc sắc

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn không đơn thuần là trò chơi dân gian, mà còn là tấm gương phản chiếu đời sống tinh thần, tín ngưỡng và sự gắn bó của ngư dân với biển cả. Đây là dịp để cộng đồng tưởng nhớ thần linh, cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, ra khơi bình an, tôm cá đầy khoang.

Trải qua hàng trăm năm, lễ hội vẫn được duy trì, trở thành niềm tự hào của người dân Hải Phòng nói riêng và cả nước nói chung. Với sự độc đáo hiếm có, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn không chỉ hấp dẫn du khách trong nước mà còn thu hút đông đảo bạn bè quốc tế.

Kết luận

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là minh chứng sống động cho sự hòa quyện giữa tín ngưỡng nông nghiệp và tín ngưỡng biển cả, vừa linh thiêng vừa kịch tính. Đây không chỉ là lễ hội, mà còn là biểu tượng văn hóa, nơi hội tụ sức mạnh, niềm tin và khát vọng của cư dân miền biển.

Nếu có dịp đến Hải Phòng, du khách đừng bỏ lỡ cơ hội hòa mình vào lễ hội chọi trâu Đồ Sơn – một di sản văn hóa độc đáo của Việt Nam.

Đồng Hải Food chuyên cung cấp thực phẩm, hải sản đông lạnh, hải sản khô-1 nắng khu vực HCM.